‘Oku ke fie fai ngaahi ngaue ngoue lahi pe na’o e toe fakalelei ‘a ho’o ngoue? Ko ’emau kalakuleita kelekele atoatoa ‘oku ‘i heni ke tokoni koe ke fa’u mo’oni ko e ha e lahi kelekele ‘oku ke fiema’u. Mei ngaahi fuga puou si’i ki he ngaahi liliu lahi ‘o e fonua, ko e ma’u ‘o e ngaahi fakatotolo mo’oni ‘o e kelekele ‘oku fakamolemole ‘oku ke plannina lelei mo puipui koloa ‘oku ‘ikai fiema’u.
Ko e mahino ‘i ho’o fa’utā lahi kelekele ko e lakanga muamua ki he manuia. Mo ha oomi e taha, ’e malava ke ke lau’aonga ‘a e lahi kelekele ki ha feitu’u kotoa mo fakamaau mo’oni ‘a e kelekele ‘oku fiema’u ki he ngaahi fuga puou, ngaahi ngoue fualaau faisua, pe fakalahi ngaahi ngoue ‘akau ‘ofa. Ko e ni founga fakalelei ‘oku tokoni ‘i ho’o ngaahi ‘akau ke lagona’i ‘a e tiputipu sili ’e malava.
Ko ’emau me’a ngaue ‘oku faingofua hono liliu ‘a e ngaahi fua ki futa kiupi pe ha faitau iati kiupi, ‘oku tokoni koe ke sio pe fiema’u kelekele ‘i ngaahi pako pe tetele. Talu ai ko e taha iati kiupi ‘oku tatau mo e 27 futa kiupi, ’e malava foki ke ke sivi ngaahi iati kiupi ’e tokolahi kapau ‘oku fiema’u ’e ho’o fonua ngaahi ‘uhi laulahi. Ki he fakatumu mohuku pe liliu kotoa mohuku, fa’ata’ita’i ‘a e uaifi kalakuleita topsoil mahino ki he faingofua fakaopea.
Ko e Mahu’inga ‘o e Ngaahi Lau’aonga Kelekele Mo’oni
Ko e ma’u ‘o e lahi totonu ‘o e kelekele ‘oku mahu’inga ki he manuia ‘o ha ngaue ngoue pe ngoue kotoa. Ko e iiki ‘o e kelekele ’e malava ‘o ta’ofi ‘a e tiputipu lelei ‘a e ‘akau, ka ko e lahi ‘oku fakahinohino ‘a e maumau mo koloa ta’emahu’inga. Ko ’emau kalakuleita kelekele ‘oku ave ‘a e palōpalo mo tufa ngaahi lau’aonga mo’oni ‘oku fakatatau ki he ngaahi fua mahino ‘o ho’o poloketi.
Ngaahi ‘Ata ‘o e Ngaahi Poloketi Kelekele
Ngaahi Tu’unga Fa’afafa
‘Oku fiema’u ’e he ngaahi tu’unga fa’afafa ha lahi totonu ‘o e kelekele ke fakatumu lelei. Ko e motuiiki lelei ki he tokolahi ‘o e ngaahi ngoue fualaau faisua ko e 20-30 cm, ka ko e ngaahi fualaau aka ’e malava ke fiema’u ki he 40 cm. Ko ’emau kalakuleita ‘oku tokoni koe ke fakamaau ‘a e lahi mo’oni ki he ngaahi fua ‘o ho’o tu’unga.
Ngaohi Mohuku
‘Oku masani e fiema’u ’e he ngaahi mohuku fou ‘a e 10-15 cm ‘o e topsoil lelei. ‘E malava ’e he kalakuleita ‘o tokoni koe ke fakamaau pe ko e ha e lahi ‘oku ke fiema’u ki ho’o vahe mohuku kotoa, tokanga ki ha ngaahi me’a ‘oku ‘ikai tatau ‘oku fiema’u ke fakatatau.
Ngaahi Fuga Puou mo Tu’a
‘Oku masani e fiema’u ’e he ngaahi ngoue teuteu ngaahi motuiiki kehekehe ‘o e kelekele fakatahaa mo e ngaahi ‘akau ‘oku ke totō. Ko e ngaahi ‘akau ta’u e taha ’e malava e fiema’u pe ‘a e 15-20 cm, ka ko e ngaahi ‘akau si’usi’u mo ngaahi ‘akau ta’u lahi ’e malava e fiema’u ‘a e 30-45 cm pe lahi ange.
Ngoue ‘Ipu
Ki he ngaahi ipu mo ngaahi plannina, ko ’emau kalakuleita ‘oku tokoni koe ke fakamaau pe ko e ha e lahi kelekele ipu ‘oku ke fiema’u ‘oku fakatatau ki he ngaahi fua ‘o e ipu. Ko ’eni ‘oku ‘aonga tefito ‘i taimi ‘oku ke fakatumu ai ngaahi ipu lahi pe ngaahi plannina lahi.
Mahino’i ‘a e Ngaahi Fakafelave Kelekele
Topsoil
Ko e vahe ‘i ‘olunga ‘o e kelekele, maumau ‘i he me’a fakalenatura. Lelei ki he ngaahi mohuku mo faingamea ki he ngaahi tu’unga ngoue. ‘Oku kehekehe ‘a e lelei ‘o e topsoil, ko ia ‘ilo lelei ke fakatau mei he kakai fakatau ongoongo.
Kelekele Ngoue
Ko ha fakafelave ‘o e topsoil, komiposi, mo isi me’a fakalenatura. Lelei ki he ngaahi fuga puou mo ngaahi ngoue fualaau faisua. ‘Oku tufa atu ha vai ‘ave lelei mo me’akai lahi ange ‘i he topsoil pe.
Kelekele Ipu
‘Oku ngaohi mahino ki he ngaahi ipu, mo e vai ‘ave lelei mo e ea. ‘Oku masani mama ange ‘i he kelekele ngoue pea masani ‘oku fakalahi ‘i he ngaahi fagufagu ngaahi ngaolu.
Komiposi
Ko e me’a fakalenatura ‘oku popo ‘oku fakalelei’i ‘a e fausaga mo lelei ‘o e kelekele. Neongo ’e ‘ikai fetongi ‘a e kelekele, ka ‘oku lelei fakaopea ki he ngaahi kelekele ‘oku ‘i ai.
Lau’aonga ‘a Ho’o Ngaahi Fiema’u Kelekele
Lakanga 1: Fua Ho’o Vahe
Ki he ngaahi vahe fakamolu, fua ‘a e lo’a mo e laulahi. Ki he ngaahi foliga ‘oku ‘ikai masani, vahevahe ‘a e vahe ki he ngaahi fakamolu si’i pe ‘aonga ‘a e founga tatau ki he ngaahi vahe piko.
Lakanga 2: Fakamaau ‘a e Motuiiki
‘Oku fiema’u ’e he ngaahi poloketi kehekehe ngaahi motuiiki kehekehe ‘o e kelekele:
- Ngaahi mohuku: 10-15 cm
- Ngaahi ngoue fualaau faisua: 20-30 cm
- Ngaahi fuga puou: 15-45 cm
- Ngaahi ‘akau mo ‘akau si’usi’u: 45-60 cm
Lakanga 3: ‘Aonga ‘a e Kalakuleita
‘Ahu ho’o ngaahi fua ki ’emau kalakuleita kelekele. ‘Oku otomeitik hono liliu ‘i he va’a ‘o e ngaahi fua kehekehe mo tufa ngaahi iloilo ‘i he cubic meters mo cubic feet.
Ngaahi Falealea ki he Fakatau Kelekele
Tetele vs Pako
- Tetele: Sili ‘aupito ki he ngaahi poloketi lahi (masani ‘oku sili ‘i he 1 cubic meter)
- Pako: Faingofua ange ki he ngaahi poloketi si’i mo faingamalie hono puke
Ngaahi Tokanga Lelei
- Kumi ha kelekele ‘uli’uli, fo’i’akau, mo namu kelekele
- Ha’u mei he kelekele ‘oku lahi ange ‘umea pe oneone
- Sivi ki he ngaahi fua vao kovi mo pelepela
- Tokanga ki he sivi kelekele ki he ngaahi poloketi mahu’inga
Ngaahi Filifiliga ‘Ave
Ki he ngaahi lahi lahi, ‘oku masani sili atu ‘a e totongi ‘ave ‘i he ‘ave lava pe. ‘Oku ‘oatu ’e he tokolahi fakatau ngaahi filifiliga ‘ave kehekehe:
- Lingi: Kelekele ‘oku lingi ‘i ha feitu’u e taha
- Miofi: Kelekele ‘oku miofi ‘i ha paipa ki he ngaahi feitu’u faingata’a ke a’u ki ai
- Pako: ‘Ave ‘i ‘olunga paleta ki he tu’u faingofua
Ngaahi Tokanga Fa’ahita’u
Lavalengihiva
Taimi lelei ki he tokolahi ‘o e ngaahi poloketi kelekele. ‘Oku masani malava ke ngaue ‘a e kelekele pea ‘oku ‘i ai ‘a e fa’ahita’u kotoa ’e tu’u ai ‘a e ngaahi ‘akau.
Ha’amafana
Ha’u mei he ngaue mo e kelekele ‘i taimi māfana lahi. Kapau ‘oku fiema’u, suaina lelei ke tauhi ‘a e vai kelekele.
Ta’ufuofua
Taimi lelei ki he fakalelei kelekele. Ko e me’a fakalenatura ‘oku fakaopea ‘i he ta’ufuofua ‘oku ‘i ai ‘a e taimi ke popo ‘i he hahau.
Takimomoko
‘I he ngaahi ’ea momoko, ha’u mei he ngaue mo e kelekele fakaisa. ‘I he ngaahi vahe māfana ange, ’e malava ke fakahoko ‘a e ngaahi poloketi takimomoko.
Ngaahi Fakalelei Kelekele
Fakalelei’i ‘a e Vai ‘Ave
Ki he ngaahi kelekele ‘umea mamafa, tokanga ke fakaopea:
- Oneone lahi
- Pealaiti
- Komiposi
Fakalahi ‘a e Tauhi Vai
Ki he ngaahi kelekele oneone, fakaopea:
- Komiposi
- Mosi piti
- Pulu niu
Fakalahi Me’akai
Fakalelei’i ‘a e lelei kelekele mo:
- Komiposi
- Otaota manu motu’a
- Ngaahi fagufagu fakalenatura
Ngaahi Hala Masani ke Ha’u mei ai
- Si’i ange ‘a e Lahi: Fakaopea ma’u pe ‘a e 10% ki ho’o ngaahi lau’aonga ki he hifo mo fakamālohi
- Ta’efakakaukau ki he Lelei Kelekele: Ko e kelekele mālie ’e malava totongi lahi ange ‘i he taimi lo’a
- Ngalo ‘a e Teuteu Feitu’u: Ko e teuteu lelei feitu’u ‘oku fakamolemole ngaahi iloilo lelei ange
- Fakamālohi lahi: Tuku ‘a e kelekele ke hifo fakalenatura ke ha’u mei he ngaahi palopalema vai ‘ave
Ngaahi Tokanga Talahafonua
Ngaahi Filifiliga Tumau
- Kumi kelekele mei feitu’u ofi ke si’i ‘a e mu felāue
- Tokanga ki he ‘aonga ‘a e komiposi toe ‘aonga
- Fili ngaahi filifiliga ta’e piti ke malu’i ngaahi feitu’u vai
Fakapulou Kelekele
- ‘Aonga malasi ke ta’ofi ‘a e sologa
- Totō ngaahi ‘akau ‘uhi ‘i he ngaahi to’oto’o
- Ngaohi ngaahi ngoue ‘uha ki he pule vai
Tauhi Kelekele Fuoloa
Sivi Taimi Kotoa
Sivi ho’o kelekele taki ta’u 3-5 ke:
- Sio ‘a e tu’unga pH
- Sivi ngaahi māualuga me’akai
- Fakamaau ‘a e lahi me’a fakalenatura
Ngaahi Fakaopea Ta’u Kotoa
Ko e tokolahi ‘o e ngaahi ngoue ‘oku aonga mei ngaahi fakaopea ta’u kotoa ‘o:
- 2.5-5 cm komiposi
- Malasi fakalenatura
- Ngaahi fagufagu fakalenatura tatau
Plannina Poloketi mo e Kalakuleita Kelekele
Ko ’emau kalakuleita kelekele ‘oku sili atu ‘i ha me’a ngaue fua pe - ko ho’o tokoni plannina poloketi. ‘I he tufa ngaahi lau’aonga lahi mo’oni, ‘oku tokoni koe ke:
- Tufa koloa ‘aonga lelei
- Fa’uaki ‘ave lelei
- Si’i maumau
- Fakamolemole ngaahi iloilo manuia poloketi
Kamata He’aho Ni
‘Oua ’e tuku ‘a e ta’emahino ke fakatolonga ho’o poloketi ngoue pe ngoue. Mo ’emau kalakuleita kelekele, ‘oku ‘i ai ‘a e fakamatala mo’oni ‘oku ke fiema’u ke ‘alu ‘i mu’a mo e lotolahi. Na’e ‘ikai lava ‘oku ke ngaohi ha ngoue fualaau faisua lauolaola, ngaohi ha mohuku fou, pe liliu ho’o fonua, ko e ngaahi lau’aonga kelekele mo’oni ko ho’o tu’unga ki he manuia.
Download Chippy Tools mo ma’u ’emau kalakuleita kelekele he’aho ni. Mo ngaahi lau’aonga mo’oni ‘i nima, ‘oku ke sai ke ngaohi ‘a e ngoue ‘o ho’o ngaahi misi.